نفتا چیست؟
نفتا یک محصول پالایشی است که از جداسازي نفت خام به دست میآید که شامل ترکيبات هیدروکربوري با زنجیرههای کربني 5 تا 12 است. نفتا دارای رنگ زرد تا قهوهای، بوي تيز و گازي و وزن مخصوص حدود 0.7 است.
چگونه نفتا تولید میشود؟
برای تولید نفتا، روشهای مختلفی وجود دارد که به دو دسته کلی تقسیم میشوند: روشهای فرآورش پسین و روشهای فرآورش پیشین.
روشهای فرآورش پسین، روشهایی هستند که بعد از جداسازي نفت خام به فرآوردههای نفتی، بر روي فرآوردههای حاصل اعمال میشود. بعضي از روشهای فرآورش پسین عبارتند از:
• پالایش:
در این روش، فرآوردههای نفتی با استفاده از چندين برج پالایش که دارای دما و فشار مختلف هستند، جداسازي شده و بهصورت لایههای مختلف جمعآوری میشود. در این فرآیند، نفتا بهعنوان لایه اول و سبکترین فرآورده حاصل میشود.
• کراکینگ:
در این روش، فرآوردههای نفتی با استفاده از حرارت، فشار و کاتالیستهای مناسب، شکسته شده و به ترکیبات سبکتر و باارزش بالاتر تبدیل میشوند. در این فرآیند، نفتا بهعنوان یکی از محصولات کراکینگ حاصل میشود.
• آلکیلاسیون:
در این روش، فرآوردههای نفتی با استفاده از اسیدسولفوريك يا فسفوریک و کاتالیستهای مناسب، با یکدیگر واکنش داده و به ترکیبات با اکتان بالاتر و قابل استفاده به عنوان سوخت تبدیل میشوند. در این فرآیند، نفتا به عنوان یکی از مواد اولیه آلکیلاسیون استفاده میشود.
روشهای فرآورش پیشین، روشهایی هستند که قبل از جداسازي نفت خام به فرآوردههای نفتی، بر روي نفت خام اعمال میشود. بعضي از روشهای فرآورش پیشین عبارتند از:
• گوگردزدایی:
در این روش، نفت خام با استفاده از چندين برج گوگردزدایی که دارای عاملهای حذف کننده گوگرد هستند، تماس داده میشود. در این فرآیند، ترکیبات آلی گوگرد در نفت خام به ترکیبات غیرآلی گوگرد تبدیل شده و سپس با استفاده از روشهای فیزیکی یا شیمیایی جذب یا جداسازی میشود.
• مرکاپتان زدایی:
در این روش، نفت خام با استفاده از چندين برج مرکاپتان زدایی که دارای عاملهای حذف کننده مرکاپتان هستند، تماس داده میشود. در این فرآیند، ترکیبات آلی گوگرد با گروه تيول در نفت خام به ترکیبات غیرآلی گوگرد تبدیل شده و سپس با استفاده از روشهای فیزیکی یا شیمیایی جذب یا جداسازی میشود.
کاربردهای نفتا
نفتا به دلیل ویژگیهایش مانند غیر قابل اشتعال بودن و فراریت، در بسیاری از صنایع و کاربردهای مختلف مورد استفاده قرار میگیرد. در زیر به برخی از کاربردهای نفتا اشاره میکنیم:
صنایع نفت و گاز:
نفتا در صنایع استخراج، پالایش و تولید محصولات نفتی و گازی و همچنین به عنوان سوخت در بعضي از موتورهای احتراق داخلي، مانند موتورهای جت، هليکوپتر، قايق و خودرو استفاده میشود. نفتا دارای اکتان بالا و قابليت احتراق بالا است و باعث کاهش مصرف سوخت و آلودگي محيط زيست میشود.
صنایع پتروشیمی:
نفتا به عنوان ماده اوليه در فرآیندهای پتروشیمی، مانند تولید بنزین، الکل، الکلات، آرومات ها، الفینها، پلیمرها و پلاستیکها استفاده میشود که دارای تنوع ترکيبات هیدروکربوري و قابليت واکنشپذیری بالا است و باعث افزایش بازده و کیفیت فرآوردههای پتروشیمی میشود.
صنایع پلیمری:
در تولید پلاستیکها، رنگها و رزینها استفاده میشود.
صنایع الکترونیکی:
در تولید مواد الکتریکی و الکترونیکی مورد استفاده قرار میگیرد.
صنایع آرایشی و بهداشتی:
در تولید عطر و ادکلن، لوازم آرایشی و بهداشتی استفاده میشود.
صنایع داروسازی:
در صنایع داروسازی در تولید داروها و مواد مرتبط نیز استفاده میشود. به عنوان مثال، نفتا در تولید مواد اولیه برای ساخت داروهایی مانند واکسنها، آنتیبیوتیکها و محصولات دارویی دیگر استفاده میشود.
همچنین، نفتا در صنایع نساجی، تولید مواد حفاظتی، صنعت چاپ، تولید لوازم خانگی و صنعت خودرو نیز کاربرد دارد.
استفاده از نفتا در بسیاری از صنایع به دلیل مزایایی مانند پایداری، قابلیت اشتعالپذیری پایین، قابلیت حلال بودن برای مواد دیگر و قابلیت تغییر فاز (مایع به گاز) در دما و فشارهای معمول صورت میگیرد.
برای مطالعه مقالات بیشتر، بخش وبلاگ پتروپالایش نیک یزد را بررسی کنید.